6 Şubat depremleri sonrasında, mahkemelerin kamu görevlileriyle ilgili soruşturma izni talepleri ve kaç kişiye izin verildiği soruları İçişleri ve Adalet Bakanlığını mahkemelik etti. Yurttaşlık Derneği’nin bilgi edinme hakkı kapsamında verilen soruşturma izinlerinin sayısıyla ilgili talebini İçişleri Bakanlığı, "gizli" gerekçesiyle reddetti. Dernek bunun üzerine Adalet Bakanlığına başvurdu. Adalet Bakanlığı, bilgilerin "gizlilik kapsamında" olmadığını belirterek, verilmesi gerektiği görüşünü bildirdi. İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığının bu kararını mahkemeye taşıdı. Mahkeme, Adalet Bakanlığını haklı buldu. İçişleri Bakanlığı da kararı temyiz etti.
Yurttaşlık Derneği, 6 Şubat 2023 depremlerine ilişkin İçişleri Bakanlığına, 11 ilin valiliklerine ve bu illerdeki 46 kaymakamlığına, bilgi edinme hakkı kapsamında verilen soruşturma izinlerinin sayısıyla ilgili talepte bulundu.
Dernek, "6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen yıkıcı depremlerde binaların yıkıldığı, Kahramanmaraş, Gaziantep, Hatay, Adana, Kilis, Adıyaman, Osmaniye, Diyarbakır, Şanlıurfa, Elazığ ve Malatya illerinde yıkılan binaların bulunduğu illerde görev yapan kaç büyükşehir belediye başkanı, il veya ilçe belediye başkanı, il ve ilçe belediye meclis üyeleri ile il genel meclisi üyelerinden kaçı hakkında İçişleri Bakanlığına soruşturma izni başvurusu yapılmıştır? Bakanlığınız tarafından depremin etkilendiği Kahramanmaraş, Gaziantep, Hatay, Adana, Kilis, Adıyaman, Osmaniye, Diyarbakır, Şanlıurfa, Elazığ ve Malatya illerinde göre yapan kaç büyükşehir belediye başkanı, kaç il ve ilçe belediye başkanı, kaç büyükşehir, il ve ilçe belediye meclisi üyeleri ile kaç il genel meclisi üyeleri hakkında soruşturma izni verilmiştir" sorularını yöneltti. İçişleri Bakanlığı, "soruşturma gizli" yanıtını verdi.
Yurttaşlık Derneği'nin avukatları, İçişleri Bakanlığının yanıtına ilişkin Adalet Bakanlığına bağlı Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna itiraz başvurusunda bulundu. Kurul, başvuruyu kabul ederek, İçişleri Bakanlığının rakamsal verileri paylaşması yönünde karar verdi.
Bu kararın ardından İçişleri Bakanlığı, Ankara 8. İdare Mahkemesi'nde Adalet Bakanlığına karşı dava açtı. Süreç içerisinde Yurttaşlık Derneği de davaya müdahil oldu.
Ankara 8. İdare Mahkemesi İçişleri Bakanlığı'nın açtığı davayı reddetti
Mahkeme, İçişleri Bakanlığının açtığı davayı reddetti. Kararda, "Rakamsal veriler ile ilgili olan bilgi edinme talebinin 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nda belirtilen herhangi bir istisna kapsamında yer almadığı talep edilmesi halinde verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır" denildi.
Mahkeme'nin gerekçeli kararında, işlemin Bilgi Edinme ve Değerlendirme Kurulu işlemi olduğuna vurgulanarak, "Bakılan davanın devlet tüzel kişiliği içerisinden bir bakanlığın diğer bir bakanlığa karşı açtığı dava niteliğinde olmadığı dikkate alınarak uyuşmazlığın esasına geçildi" ifadesine yer verildi. Bilgi edinme hakkının önemine vurgu yapılan kararda, "Bilgi Edinme Kanunu'na göre bilgi edinme herkes için bir haktır, bilgi vermek ise bütün kamu kurum ve kuruluşları için kanuni bir yükümlülüktür. Öte yandan kurum ve kuruluşların bu yükümlülüklerini yerine getirirken kanunun istisna saydığı durumları gözetmesi gerektiği açıktır" denildi.
"Rakamsal veriler talep edilmesi halinde verilmelidir"
Kararda, şu ifadelere yer verildi:
"Davalı idarece 4982 sayılı Kanunda düzenlenen istisna hükümleri kapsamında kalmadığı değerlendirilen bilgi edinme talebinin, '6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen yıkıcı depremlerde binaların yıkıldığı illerde yıkılan binaların bulunduğu illerde görev yapan kaç büyükşehir belediye başkanı, il veya ilçe belediye başkanı, il ve ilçe belediye meclis üyeleri ile il genel meclisi üyelerinden kaçı hakkında İçişleri Bakanlığına soruşturma izni başvurusu yapıldığı, depremin etkilendiği illerde görev yapan kaç büyükşehir belediye başkanı, kaç il ve ilçe belediye başkanı, kaç büyükşehir, il ve ilçe belediye meclisi üyeleri ile kaç il genel meclisi üyeleri hakkında soruşturma izni verildiği hakkında' olduğu, rakamsal veriler ile ilgili olan bilgi edinme talebinin 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nda belirtilen herhangi bir istisna kapsamında yer almadığı, talep edilmesi halinde verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, müdahil Yurttaşlık Derneği'nce İller İdaresi Genel Müdürlüğü'ne yapılan ve 6 Şubat 2023 tarihli deprem dolayısıyla belediye yöneticileri hakkında yürütülen soruşturmalara ilişkin çeşitli bilgilendirme talepleri içeren başvurunun bilgi edinme hakkı kapsamında olmadığından bahisle reddine yönelik işleme karşı Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'na yapılan itiraz başvurusunun kısmen kabul kısmen reddine yönelik olarak tesis edilen 2 Şubat 2024 tarih ve 2024/388 sayılı kararın kabule ilişkin kısmında hukuka aykırılık bulunmamaktadır."
"Karar hukuken ve ivedilikle uygulanmalı"
İçişleri Bakanlığı, mahkemenin bu kararına itiraz ederek kararı temyiz etti.
Yurttaşlık Derneği avukatı Deniz Bayram, süreci ANKA Haber Ajansı'na değerlendirdi. Bayram, şöyle konuştu:
"İçişleri Bakanlığı, bilgilerin açıklanması kararının yürütmesinin durdurulması için daha önce mahkemeden talepte bulundu. Ancak İdare Mahkemesi bu talebi reddederek yürütmenin durdurulması için gerekli hukuki koşulların oluşmadığına karar verdi. Diğer bir deyişle her ne kadar şu an Ankara İdare Mahkemesi'nin kararına İçişleri Bakanlığı itiraz etmiş olsa da karar hukuken ve ivedilikle uygulanmayı bekliyor. Kamu görevlileri ve seçilmiş karar vericilerin soruşturma izinleri ve kaç kişi hakkında iddianame hazırlandığına dair bilgilerin açıklanması şeffaflık gereğidir ve sorumluların cezasız kalmaması için atılacak ilk adımlardan biridir."
Sadece 43 kamu görevlisine soruşturma izni verildi
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin üzerinden 22 ay geçti. En az 53 bin 725 vatandaşın yaşamını yitirdiği, 107 bin 213 vatandaşın da yaralandığı depremde binlerce apartman yıkıldı. 6 Şubat depremlerine ilişkin soruşturmalar ve davalar devam ediyor. ANKA Haber Ajansı muhabirinin derlediği bilgiye göre, yıkılan 11 apartmanda 590 kişinin ölümünden sorumlu 43 kamu görevlisi hakkında, "bilinçli taksirle birden fazla insanın ölümüne ve yaralanmasına neden olma, resmi belgede sahtecilik, taksirle ölüme ve yaralanmaya neden olma, görevi kötüye kullanma" suçlarından soruşturma izni verildi.
