2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınan Arslantepe Höyüğü, 26 Temmuz 2021’de Çin’in ev sahipliğinde gerçekleştirilen UNESCO 44. Dünya Miras Komitesi toplantısında, kalıcı listeye dahil edildi. Malatya’nın Battalgazi ilçesinde bulunan bu tarihi alan, Anadolu’nun ilk şehir devletinin kurulduğu yer olarak kabul ediliyor. Höyük, Geç Kalkolitik Dönem’den Bizans’a kadar pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış ve bugün açık hava müzesi olarak ziyaretçilerini ağırlamaktadır.
Tarihi ve Arkeolojik Önemi
Arslantepe Höyüğü, M.Ö. 5500 yıllarından M.S. 11. yüzyıla kadar sürekli yerleşime sahne olmuş ve zaman içinde Hititler, Roma ve Bizans gibi önemli uygarlıkların etkisi altında kalmıştır. M.Ö. 5. bin yılın sonundan itibaren aristokratik yönetim biçimlerinin şekillenmeye başladığı ve bürokratik sistemin ilk izlerinin görüldüğü bir merkez haline gelmiştir. 2019 yılında yapılan kazılarda ortaya çıkarılan 5.700 yıllık çocuk iskeleti, höyüğün tarihî zenginliğini bir kez daha gözler önüne sermiştir.
Kazılar ve Önemli Bulgular
1930’lu yıllarda Fransız arkeolog Louis Delaporte tarafından başlatılan kazılar, özellikle Geç Hitit Dönemi’ne ait eserler üzerinde yoğunlaşmıştır. II. Dünya Savaşı sonrası kazılara Roma La Sapienza Üniversitesi’nden arkeologlar devam etmiştir. Arslantepe’deki kazılar sonucunda şu önemli yapılar gün yüzüne çıkarılmıştır:
-
M.Ö. 3300-3000 yıllarına ait bir kerpiç saray
-
M.Ö. 3600-3500’lere tarihlenen tapınak kalıntıları
-
Altın ve gümüş kakmalı kılıçlar ve hançerler
-
İki binin üzerinde mühür baskısı
-
Kurban edilmiş dört insan cesedinin bulunduğu mezar alanı
Bu bulgular, Arslantepe’nin ilk merkezi devlet yönetiminin geliştiği yerlerden biri olduğunu ortaya koymaktadır. Saray kompleksi ve bürokratik mühürler, yönetici sınıfın ortaya çıktığını ve devlet mekanizmasının temellerinin burada atıldığını göstermektedir.
Kültürel ve Arkeolojik Değeri
Arslantepe, Mezopotamya ve Anadolu medeniyetleri arasındaki köprü niteliğindedir. M.Ö. 2000’lerde Hitit İmparatorluğu’nun önemli merkezlerinden biri haline gelmiş ve Melidia-Meliddu adıyla anılmıştır. Hititler döneminde surlarla çevrili bir kent olarak kullanılan Arslantepe, M.Ö. 712 yılında Asur İmparatorluğu’nun istilasına uğramış ve büyük ölçüde terk edilmiştir.
M.S. 5. ve 6. yüzyıllarda Roma İmparatorluğu’nun bir köyü haline gelen höyük, Bizans döneminde nekropol (mezarlık) olarak kullanılmıştır. Yüzyıllar boyunca farklı medeniyetlerin izlerini taşıyan Arslantepe, günümüzde arkeoloji ve tarih meraklıları için eşsiz bir keşif alanıdır.
Arslantepe Höyüğü’ne Nasıl Gidilir?
Malatya şehir merkezine sadece 7 km uzaklıkta bulunan Arslantepe Höyüğü, Orduzu Bahçebaşı Mahallesi sınırları içinde yer almaktadır. Özel araçlar veya turlar aracılığıyla kolayca ulaşılabilir. Açık hava müzesi statüsündeki bu höyük, yıl boyunca ziyarete açık olup, özellikle yaz aylarında yoğun ilgi görmektedir.
Ziyaretçiler için yürüyüş yolları, bilgilendirme tabelaları ve koruma alanları düzenlenmiş olup, kazılardan çıkarılan eserlerin birebir kopyaları Arslantepe Ören Yeri girişinde sergilenmektedir. Orijinal eserler ise Malatya Arkeoloji Müzesi’nde görülebilir.
